مشاوره روانشناسی ذهن نو

آیا مراحل دلبستگی در کودکان را می‌شناسید؟ اینکه کودک تمایل داشته باشد با مادر یا مراقب اولیه‌اش رابطه عاطفی عمیق و معناداری پیدا کند، در مراحل دلبستگی شکل می‌گیرد. کودک تمایل دارد با افراد گوناگونی در طی زندگی‌اش رابطه برقرار کند، به طوری که در حضور این افراد احساس رضایت و امنیت خواهد کرد. این ارتباط در دوران نوزادی و به صورت تدریجی شروع به شکل گیری کرده و تا پایان کودکی ادامه می‌یابد. فرایند دلبستگی در پایان کودکی اتمام می‌یابد اما تاثیرات ناشی از آن تا آخر عمر همراه فرد باقی می‌ماند. اگر این ارتباط به درستی شکل نگیرد مشکلات عاطفی و اجتماعی زیادی را در بزرگسالی برای فرزندتان به دنبال خواهد داشت. در ادامه مقاله به بررسی مراحل دلبستگی در کودکان و چگونگی شکل گرفتن آن می‌پردازیم. پیشنهاد می‌شود مقاله روانشناسی کودک را هم بخوانید.

فهرست مطالب

 

• مراحل دلبستگی در کودکان
• مفاهیمی که در مراحل دلبستگی در کودکان مطرح می‌شوند
• شکل گرفتن دلبستگی در کودکان و مراحل آن
  • 1. مراحل دلبستگی در کودکان | مرحله اول یا پیش دلبستگی
  • 2. مرحله دوم یا دلبستگی در حال شکل گیری
  • 3. مرحله سوم یا دلبستگی واضح
  • 4. مرحله چهارم یا ایجاد ارتباط متقابل
• پیامدهای ناشی از جدایی | مراحل دلبستگی در کودکان
• علل بی اعتمادی و ناامنی در کودکان
• اختلال اضطراب جدایی
  • سخن پایانی

برای دریافت مشاوره در زمینه مراحل دلبستگی در کودکان می توانید در هر زمان از روز برای مشاوره کودک تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره  02191002360 و یا از طریق تلفن ثابت با شماره 9099070354 تماس بگیرید.

 

مراحل دلبستگی در کودکان

دیدگاه بالبی می‌گوید دلبستگی در حقیقت یک پیوند عاطفی عمیق بین انسان و افراد خاص زندگی اوست. نیاز به داشتن دلبستگی یک نیاز مهم و اولیه در زندگی می‌باشد. این نیاز با نیز دیگری مشتق نشده و یکی از مهم‌ترین نیازها برای تحول شخصیت محسوب می‌شود.

بالبی در کنار دیدگاه خود دو کنش حمایتی و اجتماعی را نیز مطرح می‌کند. او می‌گوید کنش حمایتی برای فرزند احساس ایمنی به وجود می‌آورد و کنش اجتماعی رفتار دلبستگی را از مادر به نزدیکان و سپس افراد بیگانه گسترش می‌دهد.

فروید در نظریه‌ای که در مورد دلبستگی داشته، می‌گوید که دلبستگی از نیازهای نخستین دیگر به دست آمده است. با این مفهوم و تفسیر نیز دلبستگی در دوران کودکی از اهمیت بالایی برخوردار است. برای آشنایی با سبک های دلبستگی در کودکان کلیک کنید.

مفاهیمی که در مراحل دلبستگی در کودکان مطرح می‌شوند

مفهوم یا مراحل دلبستگی در کودکان را به روش های مختلفی می‌توان مطرح کرد. برای مثال برخی دلبستگی را رفتاری غریزی می‌دانند که کاملا غیراکتسابی بوده و بستگی به عوامل محیطی ندارد. از طرفی برخی دیگر، آن را نقش پذیری می‌دانند که اولین نشانه آن دنبال کردن چیزی یا کسی توسط کودک است. آخرین موضوعی که در این زمان مطرح می‌شود؛ دوره حساس است که بدان معنی است که اگر دلبستگی در دوره ای از زندگی اتفاق نیافتاد؛ دیگر نباید انتظار شکل گیری ارتباط سالمی بین مادر و فرزند باشیم.

شکل گرفتن دلبستگی در کودکان و مراحل آن

 

شکل گیری دلبستگی موضوع بسیار مهمی است که نظریه‌های متفاوتی درباره آن گفته شده است. به طور کلی دلبستگی 4 مرحله دارد که در ادامه به بررسی این مراحل می‌پردازیم. به والدین توصیه می‌شود تا برای طی صحیح مراحل زیر حتما مقاله آموزش پدر و مادر را بخوانند.

1. مراحل دلبستگی در کودکان | مرحله اول یا پیش دلبستگی

مرحله پیش دلبستگی اولین مرحله در ایجاد دلبستگی در کودکان می‌باشد. پیش دلبستگی از زمان تولد تا سه ماهگی کودک شکل می‌گیرد. در این مرحله کودک شما متوجه بعضی محرک‌ها در محیط اطراف خود می‌شود اما نمی‌تواند افراد را از یکدیگر تشخیص دهد. کودک در این مرحله قادر است که به چهره دیگران لبخند بزند.

او می‌تواند صداهای کودکانه از خود در بیاورد یا با خارج شدن کسی از میدان بینایی‌اش گریه کند. این بازتاب‌ها و واکنش‌ها باعث می‌شود دیگران همراه کودک بمانند و با او ارتباط برقرار کنند. با توجه به اینکه کودک نمی‌تواند افراد را از یکدیگر تشخیص دهد، در نتیجه برای او فرقی نمی‌کند چه کسی مراقبش باشد.

2. مرحله دوم یا دلبستگی در حال شکل گیری

بین سه تا شش ماهگی مرحله دلبستگی در حال شکل گیری را تشکیل می دهد. طی این مرحله رشد ادراکی کودک نسبت به مرحله قبل بهتر شده است. شما به طور ملموسی ملاحظه می‌کنید که واکنش‌های او انتخابی‌تر شده‌اند. همچنین به محرک‌های آشناتر تمایل بیشتری نشان می‌دهند. در این مرحله کودک به مراقب اولیه‌اش بیشتر از سایر افراد واکنش نشان می‌دهد. در این مرحله کودک دوست دارد توسط مادر یا افراد نزدیک‌‌اش آرام شود.

کودک در این مرحله از  مراحل دلبستگی در کودکان می‌تواند بین افراد غریبه و آشنا تفاوت قائل شود. حافظه نقش بسیار مهمی در این مرحله دارد. با افزایش توانایی حافظه، چهره مادر بهتر در ذهن کودک ثبت می‌شود و به همین دلیل نسبت به او واکنش متفاوتی نشان می‌دهد. 

3. مرحله سوم یا دلبستگی واضح

در این مرحله از شکل گیری دلبستگی، توانایی کودک در تشخیص مادر بهتر می‌شود. این مرحله در سن شش ماهگی تا 2 یا 3 سالگی ادامه پیدا می‌کند. کودک به صورت فعال به شما توجه کرده و از دیدنتان خوشحال می‌شود. کودک در این مرحله بهانه مادرش را می‌گیرد و در نبود او احساس ناراحتی می‌کند. این کودکان در این سن با نبود مادر ممکن است احساس اضطراب را تجربه کنند.

در همین راستا مفهومی به نام «اضطراب اجتماعی» شکل می‌گیرد. اضطراب جدایی به معنی این است که کودک در نبود شما به شدت احساس بی قراری می‌کند و خواهان برگشت شماست. البته بعد از برگشت مادر این اضطراب کمتر می‌شود. اضطراب جدایی در این سن هنجار به شمار می‌آید اما اگر ادامه یابد و در سنین بالاتر نیز خود را نشان دهد، ممکن است به اختلال اضطراب اجتماعی منجر شود.

4. مرحله چهارم یا ایجاد ارتباط متقابل

مرحله ایجاد ارتباط متقابل از سن دو یا سه سالگی تا پایان دوره کودکی است. در این مرحله از مراحل دلبستگی در کودکان قوه تفکر و فهم کودک بیشتر و تکامل یافته‌تر شده است. خردسال می‌تواند علت برخی رفتارهای مادر و اطرافیان را درک کند و به احساسات و حالت‌های مادر پی ببرد. کودک درک می‌کند که شما مجبورید گاهی او را ترک کنید. اگر اضطراب جدایی در این مرحله از زندگی کودکتان ادامه دار شد، می‌توانید از کمک متخصصان این زمینه بهره بگیرید. 

پیامدهای ناشی از جدایی | مراحل دلبستگی در کودکان

اگر مراحل دلسبتگی در کودکان به درستی اتفاق نیافتاد؛ باید انتظار بروز پیامدهای مختلفی را در کودکان داشته باشیم. برخی از این مشکلات، شامل موارد زیر هستند.

اعتراض: در این حالت کودک گریه و زاری کرده و هیچ نوع مراقبتی را از فرد جانشین نمی‌پذیرد.

ناامیدی یا درماندگی: کودک ساکت، گوشه گیر و غیرفعال شده و دیگر هیچ واکنشی ندارد. در واقع امید خود را نسبت به بازگشت مادر از دست می‌دهد.

گسستگی: کودک تقریبا خوشحال است. اما این به معنی پذیرش نیست. بلکه زمانی که مادر برمی‌گردد؛ کودک او را نمی‌شناسد.

علل بی اعتمادی و ناامنی در کودکان

 

اما چه شرایطی باعث می‌شود تا مراحل دلبستگی در کودکان به درستی طی نشده و آنان دچار بی اعتمادی و ناامنی شوند؟ شرایط مختلفی می‌تواند این حالت را ایجاد کند. برخی از این عوامل اگر در دوران رشد کودک ایجاد شوند؛ ممکن است اثرات جبران ناپذیری داشته و برای همیشه زندگی کودک را تحت تاثیر قرار دهند. در این قسمت به ذکر برخی از این عوامل پرداخته ایم.

??محروم شدن از والدین

??بروز درگیری هایی در خانواده

??مواجه شدن با تجارب هولناک

??مورد انتقاد واقع شدن

??حمایت بیش از حد

??آسان گیری بیش از حد

اختلال اضطراب جدایی

اضطراب جدایی تا سن 18 ماهگی در کودکان شکل گرفته و آن ترس از دست دادنی است که نوزاد نسبت به مراقبش دارد. کودکانی که در این دوران تنها یک مراقب داشته و همچنین به اندازه کافی مورد محبت و توجه قرار گیرند؛ کمتر احتمال دارد که چنین حالتی را تجربه نمایند. این موضوع حتی تا دوران بزرگسالی نیز همراه افراد بوده و زندگی آنان را در روابط شان تحت تاثیر قرار می‌دهند.

سخن پایانی

مراحل دلبستگی در کودکان یکی از مهم ترین و اساسی ترین نظریه ها در علم روانشناسی است که به وضوح می‌توانیم تاثیر آن را در زندگی کودکان مشاهده کنیم. بسیاری از رفتارهای افراد در دوران بزرگسالی، دقیقا از همین موضوع نشات می‌گیرد. از این رو بهتر است پیش از تولد فرزند، از این موضوع آگاهی پیدا کرده و حتما نکات لازم را رعایت نماییم. در این مورد بهتر است از یک روانشناس نیز کمک گرفت.

برای دریافت مشاوره در زمینه مراحل دلبستگی در کودکان می توانید در هر زمان از روز برای مشاوره کودک تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره  02191002360 و یا از طریق تلفن ثابت با شماره 9099070354 تماس بگیرید.

 

 

سوالات متداول

اهمیت دلبستگی در کودکان چیست؟

اگر مراحل دلبستگی به درستی اتفاق بیوفتد، شما می‌توانید رابطه صمیمانه‌تری با فرزند خود داشته باشید. از این طریق نعمت زندگی شاد و به دور از مشکلات روانی را برای کودک خود به دنبال می‌آورید. با کمک گرفتن از یک فرد متخصص می‌توانید دلبستگی سالم را در فرزند خود ایجاد کنید.

 

منبع: مراحل دلبستگی کودکان